Φιλοσοφία Πρόληψης της ΟΦΣΕΑ
■ Έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τις εξαρτήσεις και άλλες δράσεις καθολικής πρόληψης.
■ Προαγωγή και προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών -κάθε ηλικίας- δημιουργώντας συνθήκες πρόληψης ή/ και καθυστερώντας την έναρξη της χρήσης και των εξαρτητικών συμπεριφορών στο σύνολο της κοινωνίας, αλλά και σε ειδικά περιβάλλοντα.
■ Καταπολέμηση Στίγματος.
■ Ενίσχυση και Προαγωγή της κοινωνικής συνοχής διαμέσου της υποστήριξης παιδιών, νέων & άλλων ατόμων ευάλωτων ομάδων.
■ Αντιμετώπιση των παραγόντων που καλλιεργούν την αίσθηση ανασφάλειας και απειλής που αναπτύσσει η αγορά εξαρτησιογόνων και ψυχοτρόπων ουσιών νόμιμων ή παράνομων.
■ Ένταξη της κοινωνίας στον αγώνα για την αντιμετώπιση του προβλήματος: α) ενεργή εμπλοκή της κοινότητας, της οικογένειας και των ίδιων των ατόμων, β) η εφαρμογή προγραμμάτων έγκαιρης παρέμβασης αποτελούν ηχηρά όπλα στη φαρέτρα αυτού του αγώνα.
■ Εφαρμογή δράσεων και νομοθετικών ρυθμίσεων που πλάθει ένα περιβάλλον που αποτρέπει τη χρήση ή/και την εξάρτηση.
Για την ΟΦΣΕΑ η πρόληψη είναι μέγιστης σημασίας και μπορεί να έχει καθοριστικό ρόλο. Η πρόληψη παραμένει η καλύτερη θεραπεία. Μια ολοκληρωμένη πολιτική για την πρόληψη είναι ωφέλιμο να εστιάζετε σε τέσσερα επίπεδα:
Η γνώση και η σωστή πληροφόρηση είναι μέγιστης σημασίας.
- Ανάπτυξη πρακτικών και προγραμμάτων που στοχεύουν στην κοινοτική ανάπτυξη και στη συστηματική εκπαίδευση των πολιτών γύρω από την κατάχρηση ουσιών.
- Αξιοποίηση της επιρροής των ΜΜΕ.
- Άσκηση πίεσης για τη διαμόρφωση θεσμικών ρυθμίσεων και μέτρων που συνδέονται άμεσα με την κατανάλωση ουσιών και τις εξαρτητικές συμπεριφορές.
Η εξάρτηση δεν είναι μια απόλυτη κατάσταση, αντιθέτως, είναι μια σταδιακή εξέλιξη που διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Μέσα από πολυεπίπεδη, έγκαιρη και συστηματικά συνδυασμένη δράση:
- Έγκαιρος εντοπισμός προβληματικών καταστάσεων,
- Εφαρμογή ενέργειων που έχουν τη δυνατότητα να σταματήσουν την πορεία προς την εξάρτηση.
Εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου οι δυσλειτουργίες ή/ και τα προβλήματα έχουν ήδη εκδηλωθεί.
- Εντοπισμός του τι θεωρείται σημαντικό για την ομάδα που έχει επηρεαστεί και καλλιέργεια κατάλληλων συνθηκών για την αντιμετώπιση του στιγματισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού.
- Δημιουργία επιλογών λύσεων.
- Διευκόλυνση πρόσβασης σε υπηρεσίες.
- Έμπρακτη στήριξη όλων των ομάδων που επηρεάζονται άμεσα από τις συνέπειες της κατάχρησης: το ίδιο το άτομο σε όποιο στάδιο εξάρτησης κι αν βρίσκεται, οι οικείοι του, και το κοινωνικό του περιβάλλον.
Στόχος της είναι να περιορίσει τις πιθανότητες εξέλιξης επικίνδυνων συμπεριφορών και να προωθήσει πιο υγιείς επιλογές, αποσκοπώντας στην πρόληψη των προβλημάτων που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών.
- Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της μεταβολής του περιβάλλοντος του ατόμου, με τρόπο που μπορεί ασυνείδητα να επηρεάσει τη συμπεριφορά του. Βλ.:
- απαγόρευση του καπνίσματος,
- πολιτικές τιμολόγησης των οινοπνευματωδών ποτών,
- προαγωγή της υγείας στο σχολείο,
- αύξηση δράσεων με επίκεντρο τον πολιτισμό και τον αθλητισμό,
- ανάγκη ενίσχυσης γενικά άλλων προγραμμάτων, βλ. εσπερινά σχολεία,
- ανοιχτά σχολεία – πρόσβαση στην αυλή των σχολείων τα απογεύματα à είναι αναγκαίο το κράτος να δίνει εναλλακτικές επιλογές για χώρους όπου τα παιδία θα μπορούσαν να περνάνε δημιουργικό χρόνο (η Εθνική Επιτροπή για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων ενέκρινε τον θεσμό του ανοικτού σχολείο).
Μέσα από αυτό το πλαίσιο, η πρόληψη αποκτά ένα συλλογικό και ολιστικό χαρακτήρα. Έχει ως αφετηρία την προαγωγή της υγείας και βασίζεται στο σχεδιασμό δράσεων που έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζονται ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες που προκύπτουν κάθε φορά και λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ομάδας που χρειάζεται στήριξη. Με αυτό τον τρόπο γίνεται εφικτό να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τις αιτίες που οδηγούν ένα άτομο στη χρήση ουσιών και την ίδια ώρα να είμαστε σε θέση να ανακουφίσουμε άτομα τα οποία ήδη έχουν μια πορεία στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών.
Γιατί κάνουμε λόγο για διαφορετικές μορφές πρόληψης;
Η εφαρμογή τους μπορεί να επιτύχει:
I. Την προαγωγή και την προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών κάθε ηλικίας δημιουργώντας συνθήκες Πρόληψης ή/και καθυστερώντας την έναρξη της χρήσης και των εξαρτητικών συμπεριφορών στην κοινωνία στο σύνολό της, αλλά και σε ειδικά περιβάλλοντα.
II. Την καταπολέμηση του στίγματος, έτσι ώστε όλο και περισσότερα άτομα να αναζητούν πρόσβαση και να αξιοποιούν τους πόρους που είναι διαθέσιμοι για την ανακούφιση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν λόγω χρήσης ή/και εξάρτησης σε κάποια νόμιμη ή παράνομη ουσία ή εξαρτητική συμπεριφορά.
III. Την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής μέσω της στήριξης παιδιών και νέων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, καθώς και άλλων ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Επιβάλλεται η αντιμετώπιση των παραγόντων που καλλιεργούν την αίσθηση ανασφάλειας και απειλής που αναπτύσσει η αγορά εξαρτησιογόνων και ψυχοτρόπων ουσιών νόμιμων ή παράνομων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της εφαρμογής δράσεων και νομοθετικών ρυθμίσεων που στοχεύουν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που να αποτρέπει τη χρήση/εξάρτηση.
IV. Την ενεργοποίηση της κοινωνίας για την αντιμετώπιση του προβλήματος, μέσα από την ενεργή εμπλοκή της κοινότητας, της οικογένειας και των ίδιων των ατόμων, αλλά και μέσα από την εφαρμογή προγραμμάτων έγκαιρης παρέμβασης.
V. Την έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση της κοινωνίας για θέματα που αφορούν στις εξαρτήσεις και άλλες δράσεις καθολικής πρόληψης, καθώς και τη διαπαιδαγώγηση, έτσι ώστε να αφομοιώνεται γνώση που να βοηθά τα άτομα που κινδυνεύουν να κάνουν πιο ενημερωμένες αποφάσεις. Η εσωτερίκευση των αρχών της στρατηγικής καλλιεργούν την πειστική σύνδεση ανάμεσα στην εμπειρική γνώση, τους στόχους και τη δράση.
Η Πρόληψη πρέπει να συνδέεται με τις ακόλουθες αρχές:
Ανθρωποκεντρισμός
Κάλυψη Στοιχειωδών Αναγκών
Είναι αδιαμφισβήτητο δικαίωμα κάθε ανθρώπου να διαθέτει την απαραίτητη φροντίδα, και να καλύπτονται οι στοιχειώδεις ανάγκες του, ώστε να προάγεται η ευημερία του
Πρόσβαση
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα για πρόσβαση σε ευκαιρίες που να βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσής του και να ενισχύουν το υπόβαθρο της ολιστικής υγείας της κοινωνίας μας στο σύνολό της.
Ένταξη
H καλλιέργεια της ένταξης είναι στοιχείο ενίσχυσης της κοινωνικής αντοχής, συνοχής και ανθεκτικότητας: δεν αποδιοργανώνεται από το «διαφορετικό», αντιθέτως εμπλουτίζεται, αυξάνοντας το κοινωνικό κεφάλαιο.
Συμμετοχικότητα
Η συμμετοχικότητα και η προσωπική εμπλοκή σε ένα ορατό και πειστικό όραμα συγκεντρώνουν τις κοινωνικές δυνάμεις και δημιουργούν συνθήκες αλληλεγγύης.
Επιστημονική Τεκμηρίωση
Την κάθε στρατηγική πρέπει να διέπει η ορθολογική και η επιστημονική τεκμηρίωση των προγραμμάτων, η παρακολούθηση των ενεργειών, καθώς και η συστηματική αξιολόγηση των δράσεων και των εφαρμογών.
